آموزش سخنرانی و فن بیان
مقالات آموزشی در زمینه روانشناسی و آموزش سخنرانیآموزش سخنرانی و فن بیان
مقالات آموزشی در زمینه روانشناسی و آموزش سخنرانیفنون تقویت حنجره برای داشتن صدایی قوی در سخنرانی
مشغول شنیدن سخنرانی با موضوع جالبی بودم که از مدت‌ها قبل منتظرش بودم. اواسط سخنرانی بود که برای استراحت کوتاهی، سخنرانی متوقف شد. بعد از چند دقیقه سخنران مجددا به صحنه آمد و میکروفون را به دست گرفت شروع کرد: یک…دو…سه…تست میکروفون هنوز تمام نشده بود که صدای عده‌ای از انتها سالن به گوش می‌رسید که می‌گفتند: لطفا بلندتر! پس از آن سخنران سعی می‌کرد در ادامه سخنرانی با صدا بلند حرف بزند و حتی بعضی از مواقع مشخص بود که فراتر از ظرفیت صوتی خود مشغول فریاد زدن است. شاید جنس صدا سخنران ضعیف و قدرت تارهای صوتی او پایین بود اما هر سخنرانی برای حضور قدرتمند روی صحنه به فنون تقویت حنجره نیاز دارد.
داشتن صدایی قوی به معنای داشتن صدای پر طنین یا توانایی فریاد زدن و به لرزه درآوردن پنجره‌ها نیست؛ بلکه به منزله برخورداری از حنجره و صدایی است پرقدرت و نیرو که از منبع با همین پتانسیل خارج شده باشد و نه این که به واسطه فشار بر تارهای صوتی بلند و گوش‌خارش شده باشد. شاید بهتر باشد صدا پرقدرت را صدایی بدانیم که کیفیت آن در اثر اجرا و استفاده خسته نشود و توانایی‌هایش را از دست ندهد. بسیاری افراد هستند که علی رغم داشتن صدایی پرطنین و پرحجم، بعد از مدت زمانی سخنرانی یا صحبت مداوم تارهای صوتیشان از کار می افتد و توانایی انجام فعالیت بیشتر را ندارند. برعکس افرادی هم هستند که با وجود صدای کم حجم و نازک، دارای حنجره‌ای پرقدرت و توانایی اجرایی بسیار بالا هستند و حتی بعد از یک سخنرانی یک‌روزه باز هم کیفیت صدا مطلوب اول صبح را دارند. به طوری که تارهای صوتی آنها این امکان را فراهم می کند تا بتوانند برای ساعت های متوالی و سالیان دراز سخنرانی کنند.
بخش مهمی از تنظیم صدا در سخنرانی به تقویت حنجره برمی‌گردد و صدایی قوی و پرطنین در گرو حنجره‌ای زنده، تازه، پرتوان و تقویت‌شده است. اگر سخنرانی شغل اصلی و دائمی شما است و قصد دارید تا سال‌ها از حنجره خود به عنوان مهم‌ترین ابزار کار خود استفاده کنید این مطلب را به هرگز از دست ندهید!
فنون تقویت حنجره برای داشتن صدایی قوی در سخنرانی
کیفیت حنجره تا حد زیادی ذاتی است و به طور کلی آن چه که به عنوان جنس صدا از آن یاد می‌شود به واسطه توانمندی‌های ذاتی حنجره تولید می‌شود. صدا قوی از سه بخش مهم تشکیل می‌شود:
- توانمندی‌های فردی
- شوق و اشتیاق موجود در صدا
- فیزیک صوتی قوی
لازمه فاکتور اول این است که سخنران خودش باشد و خودش و تظاهر به فرد دیگری نکند. فاکتور دوم با درک کامل سخنران از اهداف و مقاصدش به دست می‌آید و برای فاکتور سوم سخنران باید در کنار آگاهی کامل به تمرین بپردازد و از فنون تقویت حنجره استفاده کند.
بررسی فاکتور خصوصیات شخصیتی در قدرت صدا
خصوصیات شخصیتی یعنی آن چه که شما را تشکیل می‌دهند و آن چیزی که به عنوان هدیه با مخاطبان خود تقسیم می‌کنید. شخصیت شما همان اثر منحصر به فردی است که به روی صدایتان منقوش می‌شود و مخاطب بلافاصله با شنیدن آن تشخیص می‌دهد که این صدا مربوط به شما بوده است. این بخش از قدرت صدا ویژگی‌های زیادی از سخنران آشکار می‌کند. به زبان ساده‌تر خصوصیات شخصیتی در صدا شما متبلور می‌شوند و نشان می‌دهند که شما نمی‌توانید از ماهیت آشکار صدا خود هنگام سخنرانی بگریزید چون اسانس وجودی شما در آن نهفته است و هر کسی این صدا را بشنود با شخصیت گوینده آشنا می‌شود.
بسیاری از سخنرانان سعی دارند با استفاده از ترفندهایی به تغییر کیفیت صدا خود بپردازند. مثلا برخی سعی دارند با تکنیک‌های کلفت‌تر وبم کردن صدا شبیه به سخنرانان محبوب دیگر شوند و به این ترتیب جذابیت صدا خود را بالا ببرند. اگرچه تقلید در سخنرانی مشکلی ندارد و حتی پسندیده است اما هر سخنران با تلاش برای نشان دادن خود واقعی‌اش می‌تواند با قدرت واقعی تارهای صوتی خود، خودنمایی کند.
بررسی فاکتور شور و اشتیاق در قدرت صدا
شور و اشتیاق سخنران عامل قدرت صدا است که به موازات محتوا و فاکتور اول به اجرا پرشکوه سخنرانی کمک می‌کند. محتوا یک سخنرانی واژه‌ها هستند. همان ایده‌هایی که به فرم سخنرانی ظاهر می‌شوند و به اهداف شما جامه عمل می‌پوشانند. وقتی که همین محتوا در کنار شخصیت اصلی سخنران و اهداف اصلی سخنران هم‌تراز یکدیگر قرار گیرند نعمت اشتیاق در سخنران متولد می‌شود.
وقتی که یک سخنران مشتاق باشد و این شور و اشتیاق در سخنرانی و آن چه که ارائه می‌کند نمودار باشد معتبر و کاملا هوشیار جلوه می‌کند. به همین دلیل است که بازیگر نیز تمام نیت یک کاراکتر را در خود می‌ریزد و با اشتیاق به ایفا نقش می‌پردازد تا از دید مخاطب واقعی جلوه کند.
نوزاد انسان از سن شش ماهگی قادر است قصد و غرض و هیجانات هر صدا را تشخیص دهد و این قابلیت به مرور زمان افزایش می‌یابد. یکی از فاکتورهای قدرت در صدا اشتیاق است و هر چه قدر که بهتر بتوانید مقاصد خود را به واسطه اشتیاق با مخاطبان خود تقسیم کنید صدایتان از دید مخاطبان قوی‌تر و پرطنین‌تر است. در صورتی که به تقویت حنجره نپردازید و این فاکتور را در صدا خود تقویت نکنید حین سخنرانی و به مرور قدرت تارهای صوتی محو می‌شود و مخاطبان خود را از دست می‌دهید.
بررسی فاکتور فیزیک صوتی قوی در قدرت صدا
فیزیک صوتی قوی توانایی تولید صدای طنین‌دار پر جنب و جوش در کنار رعایت اصول تنفس صحیح در سخنرانی و باز شدن قفل صدااست. از آن جایی که صدا در هوا به گردش در می‌آید فاکتور رزونانس یا طنین صدا با هوا به هم وابسته هستند. قبلا در دانشگاه زندگی شیوه کنترل تنفس در سخنرانی را آموزش دادیم و بر نحوه نفس کشیدن و نفس‌گیری در سخنرانی عمومی تاکید کردیم؛ چرا که هوا به خودی خود باعث کار کردن صدا می‌شود. زمان دم مولکول‌های هوا به سمت ریه و سپس نای و لوله‌های تنفسی حرکت می‌کنند و سپس با حرکت بین ماهیچه‌های تارهای صوتی، آنها را به سمت هم جا به جا می‌کنند.
آموزش فن بیان را در دانشگاه زندگی بیاموزید
لزوم کنترل و محدودسازی حجم اطلاعات در سخنرانی
تهیه و تدارک اطلاعات یا متن سخنرانی به قبل از شروع سخنرانی و زمانی برمی‌گردد که هنوز حجم استرس و نگاه مخاطبان به سمت شما سرازیر نشده است. بنابراین وقت زیادی وجود دارد تا در کمال آرامش به تدوین مجموعه داده‌ها در سخنرانی پرداخت. اما گاهی همین حجم زیاد و آرامشی که طی آن به تولید محتوا سخنرانی می‌پردازیم باعث می‌شود تا در آخر با حجم زیادی از اطلاعات رو به رو شویم که همه و همه در بدنه سخنرانی گنجانده شده‌اند و انگار ثانیه به ثانیه سخنرانی وابسته به همین ذره ذره اطلاعاتی شده است که باید در سخنرانی ما حتما وجود داشته باشند! در حالی که واقعیت غیر از این است و سخنرانان ملزم به کنترل و محدودسازی حجم اطلاعات در سخنرانی خود هستند!
تجربه مشترکی میان همه سخنرانان وجود دارد که در نظرسنجی پایان سخنرانی معمولا نقطه نظرات زیادی درباره مدت زمان سخنرانی و بار اطلاعاتی آن وجود داشته است. مخاطبان در اکثر مواقع مایل هستند اطلاعات کوتاه‌تر و کلیدی‌تر دریافت کنند تا این که قرار باشد حجم زیادی از اطلاعات را بدون این که بتوانند به خاطر بسپارند در مدت زمان معین تحمل نمایند.
به همین دلیل قوانینی نانوشته برای محدودسازی حجم اطلاعات وجود دارد و اغلب سخنرانان حرفه‌ای برای کسب رضایت مخاطبان، خود را بدان ملزم می‌دانند. همراه ما باشید تا پاره‌ای از این دلایل را برای کنترل حجم سخنرانی با هم مرور کنیم.
لزوم کنترل و محدودسازی حجم اطلاعات در سخنرانی
تمرکز بیش از حد روی یکی از بخش‌ها، از عادات بد در سخنرانی است که می‌تواند منجر به طولانی شدن آن شود و به یک باره حجم زیادی از اطلاعات را به مخاطب تحویل دهد. مثلا گاهی سخنرانان به صورت بی‌وقفه روی محتوا تمرکز می‌کنند و مدام اطلاعات به بحث موجود تزریق می‌نمایند. گاهی هم آن قدر روی محتوای تصویری تمرکز می‌کنند که به قول معروف از آن طرف بوم می‌افتند و از بحث اصلی منحرف می‌شوند. این در حالی است که تمام پایه‌ها یا ارکان سخنرانی بخشی از این سه پایه هستند و اگر قرار فقط یک پایه باشد نادیده گرفته شود این سه پایه لنگ می‌زند.
سخنرانی بدترین موقعیت برای انتقال اطلاعات فراوان است!
در نگاه اول اطلاعات قوی و پربار تاثیر مهمی در سخنرانی دارد؛ اما بارگذاری و پردازش اطلاعات محدودیتی دارد و تا سطح خاصی جوابگو خواهد بود.
سخنرانی بدترین موقعیت ممکن برای تبادل اطلاعات حجیم و زمانبر است. زمان معمول سخنرانی‌های متداول آموزشی بین یک تا دو ساعت است و مغز انسان هر 45 دقیقه یک بار به 15 دقیقه استراحت و تقویت نیاز دارد.
مخاطبان لزوما اطلاعات شما را دریافت نمی‌کنند!
وقت تنها منبع ارزشمند حقیقی است که در زندگی به سرعت برق و باد می گذرد، جایگزینی ندارد و به محض از دست رفتن، برای همیشه از دست می رود! اطراف ما آدم هایی وجود دارند که حتی صدم های ثانیه هم در زندگی روزمره آن ها تاثیرگذاری دارد و برای تک تک لحظات برنامه ریزی می کنند. اگر قرار باشد به خاطر حضور آن ها در یک سخنرانی، برنامه هایی که با دقت برای تک تک این ثانیه ها چیده شده اند تبدیل به بی برنامگی شوند، باز هم مخاطبان ما برای نشستن روی صندلی ها تمایلی از خود نشان می دهند؟
گاهی زمان تعیین شده برای سخنرانی باعث می‌شود تا سخنران بدون محدودسازی حجم اطلاعات به تدوین بار زیادی از اطلاعات بپردازد و آنها را بدون در نظر گرفتن مخاطب ارائه دهد. معمولا زمانی که اطلاعات زیادی پشت سر هم ردیف می‌شوند مغز در پردازش مورد قبلی از سرعت اسلایدهای سخنران عقب می‌ماند و به این ترتیب مخاطب از خواندن و سپس استفاده از تک تک مطالب شما باز می‌ماند. پس باید بپذیریم که بار زیاد اطلاعات لزوما توسط مخاطب درک نمی‌شود.
نکته‌سنجی بیشتر، حوصله مخاطب را کم‌تر می‌کند!
در طول سخنرانی هر چه قدر بیشتر روی نقاط مختلف تمرکز کنید، زمانبندی در سخنرانی به هم می‌خورد و در نهایت زمان کم‌تری برای پرداختن به تمام بخش‌ها دارید. از خودتان می پرسید این زمانبندی، جا به جا شدن ثانیه ها یا عقب و جلو شدن در حد چند دقیقه مگر چه تاثیری می تواند روی سخنرانی داشته باشد؟ پاسخ ما به این سوال نسبی است؛ اما این نسبت در اغلب موارد وجود دارد و معمولا کیفیت سخنرانی ها به زمانبندی اصولی که توسط سخنران اعمال می شود بستگی دارد.
به جز کمبود وقت یا زمانی که به دنبال نکته‌سنجی زیاد سخنران به وجود می‌آید عدم محدودسازی حجم اطلاعات باعث رقیق شدن بار اطلاعاتی مطلب بعدی می‌شود. به این شکل که اولین مطلب همیشه بهتر به خاطر سپرده می‌شود و به مرور زمان و با خستگی ذهن، تمرکز فرد برای پردازش مطالب بعدی به خوبی مطلب اول کم می‌شود.
یک سخنرانی، نشانگر بار اطلاعاتی شما نیست!
در وضعیتی که همه برای خروج از سالن عجله دارند و به شدت بابت تجاوز از زمان مشخص شده همهمه به وجود آمده دیدن چنین سخنرانی در حال گفتن این جمله کاملا طبیعی به نظر می رسد: فکر می کردم زمان بیشتری در اختیار داشتم تا تمام اطلاعات را در اختیار مخاطبان قرار می‌دادم!
گاهی علت زیاده‌روی سخنران اثبات بار اطلاعاتی او برای ارائه‌ای کامل و بی‌نقص است. اما باید در نهایت این حقیقت را بپذیریم که مدت زمان محدود سخنرانی هرگز نمی‌تواند بار علمی و دانسته‌های ما را به مخاطبان ثابت کند و باید یک راه انتخابی برای ادامه ارتباط شکل گرفته بین ما و مخاطبانمان وجود داشته باشد.
سخنرانی و فن بیان را کلیک کنید
فن بیان
فن بیان در سخنرانی به معنا و مفهوم مجموعه ای از مهارت های کلامی و قواعد و تکنیک هایی است که در هنگام صحبت کردن از آنها استفاده می کنیم تا بتوانیم بیان عالی و گیرایی داشته باشیم که مخاطب خود را جذب کنیم. برخی از این تکنیک ها شامل: استفاده از کلمات معنادار و پرکاربرد، تأکیدها، تغییر تن صدا در هنگام ادا کردن جملات و کلمات و عدم یکنواختی آن، متناسب بودن سرعت در صحبت کردن، سکوت ها و درنگ ها و همچنین داشتن صدایی رسا و خوب برای ادا کردن آنها.
فن بیان و سخنوری:
به دو دلیل توانایی و مهارت فن بیان در سخنرانی در ما پایین می آید:
- بازدارنده های درونی
- کامل نبودن دایره ی لغت در ذهنمان
انسان هایی که از کودکی در خانواده هایی متولد و بزرگ شده اند که در آن خانواده بیان احساسات بین اعضای آن رد و بدل نمی شده و افراد آن خانواده به سختی و با ندانستن مهارت ارتباط موثر با یکدیگر ارتباط برقرار می کردند، این کودکان در بزرگسالی نیز مشکلات بین فردی خواهند داشت. آنها طریقه ی ابراز احساسات را ندیده اند، یاد نگرفته اند و بلد نیستند و به شدت احساساتشان را کنترل و سرکوب می کنند. برای رفع این مشکل باید فرد مهارت ابراز و بازگویی احساسات درونی اش را در حد معمول و در حد نیازش بیاموزد.
بیان احساسات به جنسیت ارتباطی ندارد، بلکه چه زن، چه مرد، در صورت بروز احساساتشان نشان می دهند که از سلامت روانی برخوردار هستند و احساساتشان را سرکوب نمی کنند.
همه ی افراد به دور خود حصاری به نام حریم شخصی ساخته اند. ضخامت این دیوار در انسان های مختلف متفاوت است. در بعضی از افراد این دیوار بسیار نازک و در بعضی ضخیم است. افرادی که دیوار حریم شخصی شان نازک است، راز های زیادی از زندگی شخصی خودشان را برای بقیه بازگو می کنند. این افراد به راحتی و بدون هیچ مشکلی احساساتشان را ابراز می کنند و هیچگونه محدودیتی برای کنترل آنها در درونشان ندارند.
اما افرادی که دیوار حریم شخصی شان ضخیم است در برقراری ارتباط با دیگر افراد و ابراز احساسات شان با مشکل روبرو می شوند. پس آموختن هنر فن بیان برای این افراد کاملا ضروری است.
مراحل آموزش فن بیان
1-علاقه و خواستن
کسی که عزمش را جزم کرده که بیان خویش را اصلاح کند در درجه اول باید از صمیم قلب بخواهد و همت کند و از آن گذشته به این مهارت عشق و علاقه ی وافر داشته باشد.دیگر اینکه احساس نیاز نماید و با تمام وجود خواهان ترک عادات مزمن و ناپسند گذشته باشد.در پایان در راهی قدم می گذارد صرف وقت نماید و با دید باز و شناخت کامل پا به عرصه بگذارد
اطمینان داشته باشید کسی که بهبود فن بیان در دستور کارش قرار گیرد و همواره در این اندیشه باشد مطمئنا به هدفش می رسد پیش از هر چیز مراحل طرح شده راه گشای این تحول است.
2-امیدوار بودن
تفکر مثبت حاصل نگرش به زیبایی ها است اینکه فردی را ملاحظه می کنیم که پس از تمرین ئ ممارست و توجه و تفکر با ابزار پشتکار در بهبود بیان خویش فعالیت های موثر و تحسین برانگیزی دارد باید باور داشته باشیم که در هر سن و سال و مرتبه اجتماعی که هستیم فراگیری فن بیان به نحو احسن امکان پذیر می باشد اولین گام این است که به منفی بافی دیگران بی اعتنا باشیم و به کار خود برسیم.
3- تصمیم و اراده
فردی که عمری به یک روش سخن گفتن عادت کرده برایس تغییر آن باید مجدانه همت نماید هنگامی که بتوانیم انرژی و احساس را یک جا درهم ادغام کنیم گام بزرگی جهت بهبود بیان برداشته ایم.در وب سایت دانشگاه زندگی روش های مناسب بهینه سازی در فن بیان را معرفی می کنیم
4-نظم و ترتیب
نظم نخستین اصل موفقیت است در واقع یکی از ابزارهای کارامد و تعیین کننده در هر فعالیتی نظم و ترتیب و عملکرد مرحله به مرحله مطابق اصول منطقی و تدوین شده و توان شخصی می باشد. به عنوان نمونه تمرینات بالا بردن بازه تنفس و صداسازی،مانند هر ورزش دیگری باید بر مبنای حرکات علمی و مفید تایید شده اجرا گردد.کلیه مشاهیر جهان دارای عادت پسندیده ی نظم فکری بودند و ذهن خود را به دقت برنامه ریزی می کردند.
5- پشتکار
همان گونه که یک نقاش آنچه را که تصور می کند باید بتواند به راحتی ترسیم کند و مشابه آن نویسنده بر روی کاغذ بیاورد و موسیقیدان در آهنگ یا سمفونی و.. یک سخنران نیز باید انچه را که در نظر دارد بتواند به راحتی به زبان آورد. پیش نیاز این کار پشتکار و ممارست است که ضمن آن فرد به تدریج پی می برد مهارت های مفید دیگری نیز کسب نموده است.
در کلاس های نویسندگی به هنرجویان توصیه می شود پیش از نوشتن هر مطلبی ابتدا باید بتوانند آن را به خوبی بیان کنند.بنابراین نتیجه می گیریم فردی که فن بیان قوی دارد برای نویسنده شدن یک گام جلوتر است.
نکاتی در مورد هنر فن بیان در سخنرانی:
- بعد از نوشتن متن سخنرانی خود سعی کنیم تا آنجا که امکان دارد آن را خلاصه کنیم تا برای بیان نکات مهم و ضروری فرصت کم نیاوریم.
- در مورد موضوع مورد بحثمان، به طور منسجم و پیوسته سخنرانی کنیم و تمام نکات آن را مرحله به مرحله بازگو کنیم.
- با مخاطبان پرسش و پاسخ انجام دهیم. از آنها سوال کنیم و بخواهیم که همگی آنها در بحث سخنرانی شرکت کنند و فقط خودمان صحبت نکنیم و متکلم وحده نباشیم.
- چند داستان جالب، جذاب و آموزنده مرتبط با موضوع سخنرانی بگوییم تا مخاطبان با اشتیاق و علاقۀ بیشتری به سخنرانی ما گوش دهند و درک موضوع برای آنها آسانتر شود.
- متن ما نباید دشوار و پیچیده باشد. چون این پیچیدگی و استفاده از کلمات قصار مخاطبان را سردرگم می کند و از جلسه فراری می دهد.
- آهنگ و تن صدای خود را در طول سخنرانی تغییر دهیم و با تن صدای یکنواخت سخنرانی نکنیم. مثلا برای تاکید بر روی مطلبی مهم تن صدای خود را بلندتر کنیم.
- یاد بگیریم در طول سخنرانی لبخند بزنیم. این لبخند هم چهره ی ما را زیباتر می کند، هم نشان از رضایت ما از حضور در جلسه ی سخنرانی است.
- تمرین کنیم که جمله های خود را با افت و خیز متفاوت بیان کنیم تا تاثیرگذاری آن بالا برود.
- قبل از بیان نکات مهم و ضروری، از سکوت استفاده کنیم.
10.سخنرانی خود را با یک نتیجه گیری و پایان احساسی تمام کنیم
فن بیان را با دانشگاه زندگی بیاموزید